De Stichting Lezen stelt dat veel jongeren niet graag lezen en dat ouders en leerkrachten maar al te grote moeite hebben met het motiveren van hen om teksten te lezen. Er is sprake van ontlezing: geschreven teksten in bijvoorbeeld boeken en tijdschriften worden in steeds mindere mate gelezen. Natuurlijk veranderen media- en entertainmentvormen in de loop der tijd, maar het staat vast dat leesvaardigheid van cruciaal belang is voor de ontwikkeling van een kind, zijn inlevingsvermogen en uiteindelijk ook zijn sociale vaardigheden. Vanuit meerdere hoeken wordt dan ook onderzocht hoe ontlezing kan worden tegengegaan, hoe kinderen gemotiveerd kunnen worden om zich te verliezen in teksten én hoe zij hun leesvaardigheid kunnen verbeteren. In deze blog gaan we dieper in op de vraag welke rol videogames hierin kunnen spelen.
Een wondermiddel?
Kinderen halen veel plezier uit het spelen van videogames en dankzij het veelzijdige karakter van deze entertainmentvorm kunnen boodschappen ook in tekstvorm worden overgebracht. Tekst is immers een cruciaal onderdeel in videogames: niet alleen tijdens dialogen stuit de speler op een grote hoeveelheid tekst, maar ook zijn er in game-omgevingen vaak vele aanwijzingen verborgen die hem of haar verder in het spel kunnen helpen. Denk dan bijvoorbeeld aan krantenknipsels, achtergelaten briefjes of cryptische hints. Kortom: op deze manier klinkt gamen als het ideale middel om kinderen te helpen bij het verbeteren van hun leesvaardigheid, maar is dat ook echt zo?
In 2017 is er onderzoek gedaan door Mienke Droop, Karly van Gorp en Ineke Verheul: zij hebben uitvoerig bestudeerd of de inzet van videogames positief effect kan hebben op de leesvaardigheid en de woordenschat van de speler. Zij spreken in het onderzoek over het ontstaan van interactieve fictie: een combinatie van lezen en gamen. Binnen dit genre baant de speler zich bijvoorbeeld een weg door een ruimte die vol zit met uitdagingen. Deze uitdagingen stellen teksten centraal en bestaan onder andere uit het oplossen van taalpuzzels, het voeren van gesprekken en het geven van commando’s in geschreven taal.
Hoe pakt dit uit in de praktijk?
Als onderdeel van het onderzoek is er een experiment uitgevoerd onder leerlingen in havo-4 en vwo-3. Beide groepen namen hetzelfde verhaal in zich op, maar de één deed dat in de vorm van een game, terwijl de andere groep met zijn neus in een traditioneel boek dook. Op het gebied van woordenschat is er niet per se bevordering waargenomen, maar wél is gebleken dat kinderen die deze ‘leesgames’ speelden grotere stappen zetten op het gebied van leesvaardigheid ten opzichte van de testgroep die een traditionele manier hanteerde. Tevens vond de groep die de game speelde het verhaal leuker, interessanter, nuttiger en zij gaf aan er meer van te hebben geleerd. Voor kinderen die opgroeien met digitale media en graag games spelen kan interactieve fictie dus een nieuwe manier zijn om met geschreven verhalen in aanraking te komen.
Eerder deed de Universiteit van Genève ook al onderzoek naar het effect van videogames op leesontwikkeling van kinderen en hieruit is gebleken dat videogames leesontwikkeling niet in de weg hoeven staan. Integendeel, bepaalde games verhogen zelfs blijvend de lees- en leervaardigheid van jonge kinderen. Kijk bijvoorbeeld eens naar de titel Karaton: een kleurrijk avonturenspel waarin taal een cruciale rol speelt. Taal is op een creatieve manier in het spel verwerkt en helpt – zeker ook kinderen met dyslexie of leesproblemen – bij het verbeteren van hun leesvaardigheid. Spelenderwijs kunnen zij oefenen en als zij in het spel successen boeken, dan worden zij beloond met bouwmaterialen om hun eigen leesparadijs vorm te geven. Een mooi voorbeeld hoe het spelen van games en lezen hand in hand kunnen gaan!
De game-industrie leest mee
Ook binnen de game-industrie is ontlezing niet onopgemerkt gebleven en zo zijn er ook initiatieven ontstaan vanuit toonaangevende partijen zelf. Vorig jaar sloeg game-uitgever Ubisoft bijvoorbeeld nog de handen ineen met De Leescoalitie: een collectief dat mensen aanmoedigt om meer te laten lezen én te laten voorlezen. Deze samenwerking resulteerde in Verborgen Verhalen: unieke, geschreven verhalen die plaatsvinden in het rijke universum dat liefhebbers van videogames kennen uit de populaire game Assassin’s Creed: Valhalla. De tekst wordt aangevuld door videobeelden en audio, en ook kunnen lezers ervoor kiezen om extra informatie te ontvangen over historische termen en gebeurtenissen tijdens het doorlopen van het verhaal.
Hopelijk heb je iets geleerd van deze blog!
Heb je ondertussen nog meer vragen over gamegedrag van kinderen? Kijk dan op onze Q&A waar we de meestgestelde vragen beantwoorden.